De opkomst van populisme: extreemrechtse partijen zullen de toekomst beïnvloeden

Let op: dit artikel is overgenomen van ons moederbedrijf Saxo Bank A/S en maakt deel uit van Saxo's Quarterly Outlook. Deze serie artikelen is specifiek niet bedoeld als marktvoorspelling noch als beleggingsadvies of -aanbeveling. Alle meningen en standpunten over specifieke aandelen die in dit artikel kunnen worden geuit, zijn uitsluitend gebaseerd op speculatie.

Het originele, Engelstalige artikel is gepubliceerd door Saxo A/S op dinsdag 9 januari 2024 om 08:00 uur. De vertaling vindt u hieronder. Beleggen kent risico's, uw inleg kan minder waard worden.

De drijfveren achter de opkomst van de recente populistische politiek

De economische gevolgen van de globalisering en het neoliberale beleid hebben veel Europeanen onzeker gemaakt over hun toekomst. Tussen banenverlies, industriële achteruitgang en een groeiende kloof tussen arm en rijk, hebben populistische partijen geprofiteerd van deze collectieve angst door simplistische oplossingen te bieden voor complexe economische uitdagingen. Ze zijn aantrekkelijk voor de achterblijvers, door hun belofte om banen te beschermen, de nationale soevereiniteit te herstellen en economische ongelijkheid aan te pakken.

Zorgen over immigratie, culturele verandering en de erosie van de nationale identiteit spelen een belangrijke rol bij de opkomst van het populisme. Populistische partijen hebben deze thema's uitgebuit via nationalistische retoriek, het tot zondebok maken van immigranten en het pleiten voor strengere immigratiecontroles. Ze spelen in op angst door zichzelf af te schilderen als verdedigers van traditionele waarden.

Traditionele centrumpartijen worden vaak gezien als onbereikbaar met de zorgen van gewone burgers en slagen er niet in hun problemen aan te pakken. Hierdoor is een vacuüm ontstaan dat populistische partijen hebben opgevuld. Door zichzelf te presenteren als 'anti-establishment' hebben ze gedesillusioneerde kiezers aangetrokken.

Economisch beleidsimpact van extreemrechtse partijen 

Ondanks hun uiteenlopende afkomst hebben populistische, extreemrechtse partijen verschillende gemeenschappelijke kenmerken in hun economisch beleid. Ze pleiten vaak voor protectionistische maatregelen, zoals tarieven en quota, om binnenlandse industrieën te beschermen tegen buitenlandse concurrentie. Ze zijn van mening dat het beschermen van binnenlandse banen en bedrijven essentieel is voor economische zekerheid. 

Zij stellen de belangen van autochtone burgers boven die van immigranten. Dit kan zich uiten in beleid dat immigratie beperkt, sociale uitkeringen voor niet-staatsburgers beperkt en autochtone werknemers bevoordeelt voor werkgelegenheid. 

Zowel extreemlinkse als extreemrechtse populistische partijen zien de EU vaak als een ondemocratische kracht die de nationale soevereiniteit ondermijnt en ongewenst economisch beleid oplegt. Sommigen pleiten zelfs voor het verlaten van de EU, in de overtuiging dat het herwinnen van de controle over economische zaken essentieel is voor de nationale welvaart. 

Extreemrechtse partijen staan sceptisch tegenover klimaatverandering en verzetten zich tegen een ambitieus klimaatbeleid. Ze zien het als een bedreiging voor de nationale soevereiniteit en het economische concurrentievermogen, en stellen dat klimaatactie de gewone burgers onevenredig zal belasten.

De economische gevolgen van populistisch extreemrechts beleid zijn complex en onzeker. Hoewel sommige beleidsmaatregelen op korte termijn voordelen kunnen opleveren voor specifieke sectoren of groepen, brengen ze ook kosten en gevolgen op lange termijn met zich mee.

Protectionistische maatregelen kunnen de internationale handel belemmeren en buitenlandse investeringen ontmoedigen, waardoor de economische groei kan worden vertraagd en de keuze van de consument kan worden beperkt. Handelsbelemmeringen kunnen bijvoorbeeld leiden tot hogere kosten en mogelijk een rem zetten op de economische activiteit. Populistische partijen beloven vaak de uitgaven voor sociale zekerheid te verhogen en de belastingen te verlagen, wat leidt tot grotere begrotingstekorten die de leenkosten verhogen, de particuliere investeringen verlagen en het risico op economische instabiliteit vergroten. 

Populistische retoriek en populistisch beleid kunnen bijdragen tot politieke instabiliteit, investeringen ontmoedigen en het vertrouwen van investeerders ondermijnen. Politieke onzekerheid maakt economische planning op lange termijn moeilijk voor bedrijven, wat de economische groei belemmert.

Sectoren die worden beïnvloed door populistische politiek

Populistische partijen stellen vaak protectionistische maatregelen voor, zoals tarieven en quota. Dit beleid kan op korte termijn gunstig zijn, maar kan leiden tot hogere consumentenprijzen, minder keuze en een lagere productiviteit in het algemeen. 

Ze kunnen pleiten voor meer overheidsingrijpen in de gezondheidszorg, zoals prijscontroles. Hoewel dit beleid erop gericht is de gezondheidszorg betaalbaarder te maken, kan het ook innovatie verstikken en de toegang tot nieuwe behandelingen verminderen.

Populistische rechtse partijen kunnen de nationalisatie van energiebronnen voorstellen, of strengere controle op de energiesector. Dit beleid kan leiden tot meer invloed van de overheid op energieprijzen, toeleveringsketens en investeringsbeslissingen.